مدیران بحران استان، از سوراخ طغیان رودخانه‌های سیستان، چندبار گزیده نشوند./ هشدار، هشدار، هشدار
عباس نورزائی
سیل پنجم سیستان، با دبی نسبتاً مناسب ولی مُزمن هم‌چنان ادامه دارد، اما مطلعیم که ارتفاع برف در حوزه‌های آب‌خیز سرشاخه‌های هیرمند، حائز توجه می‌باشد و با گرم شدن هوا، این ظرفیت برفی، یک کاتالیزور برای سرعت بخشیدن ذوب و جریان یافتنِ به‌یک‌باره نیاز دارد.
1- وارسی و تقویت سیل‌بند چوتو، جایی که اولین بار با افزایش دبی رودخانه در سیلاب ۶۹-۷۰ بخش وسیعی از سیستان را به زیر آب برد.
2- وارسی و تقویت قوس(خورد) [2] شهرستان احمدعلی‌خان که نقطه‌ی بعدی تخریب‌های گذشته بوده است و از این نقطه همه‌ی روستاهای مسیر تا بنجار و نهایتاً دریاچه‌ی هامون به‌زیر آب رفت و به‌شدت مو بر تن ساکنین شهر زابل راست کرد.
3- مسیر کانال سرریز نیاتک باید وارسی، پاک‌سازی و لای‌روبی شود تا عنداللزوم بتواند نقش مکش آب در شرایط بحرانی را به خوبی ایفاء کند. پس از ورود به هامون نیز مسیر آن در بستر هامون که اصطلاحاً «رونگ» گفته می‌شود، پاک‌سازی شود.
4- سیل‌بند داخل شهر زهک، در محل معروف به خورد گرگیچ، تقویت شود.
5- تجهیزات دریچه‌های تنظیم سد زهک، رود شهر و رود طاهری بازدید، روغن‌کاری و آماده‌به‌کار باشد که در شرایط اضطراری درست عمل کند، چرا که در سال‌های گذشته مواجه با این بی‌توجهی بوده‌ایم و تجربه‌ی خط‌آهن آق‌قلا برای انفجار آن تکرار نشود.
6- از زهک به بعد، سیل‌بندها مناسب هستند، اما وارسی شود، در نقاطی اگر دست‌کاری شده، ترمیم شوند.
7- مسیر کانال‌ها و انهار سنتی، اغلب بدون پاک‌سازی و لای‌روبی هستند. باید امکانات و تجهیزات لازم بسیج شوند و حتی انهار کوچک را برای خدمات‌دهی آماده کنند.
8- اغلب مدیران محترم، خیال می‌کنند با وارد شدن آب به دریاچه‌ی هامون، مأموریت‌شان در هدایت سیلاب، به‌اتمام رسیده است و حال آن‌که این‌گونه نیست، ادامه‌ی مسیر رودخانه‌ها و انهار بزرگ در بستر دریاچه، تغییر نام می‌دهد و به «رونگ» معروف است، باید مسیر رونگ‌ها را که خودروهای قاچاق‌بر، طی سالیان متمادی تخریب کرده‌اند، پاک‌سازی کرد تا مکش و کشش آب به درون دریاچه، سرعت یابد و با جریان معکوس از سوی دریاچه، مناطق مسکونی و مزروعی را تهدید نکند.
9- شوراهای ترافیک در شهرستان‌های مختلف منطقه‌ی سیستان، از هم اکنون، سناریوهای مختلف را در صورت خارج شدن بعضی از سدها و پل‌ها از حیّزانتقاع، برای هدایت ناوگان خودرویی پیش‌بینی کند تا به هنگام نیاز بدون فوت وقت، اقدامات لازم را بتواند انجام دهد.
10- در صورت آب‌گیری کامل دریاچه‌ی هامون، از نظر زمانی به آغاز وزش بادهای ۱۲۰ روزه نیز نزدیک می‌شویم، در این صورت با وزش باد، ارتفاع آب و امواج حاصله، فشار زیادی را بر سیل‌بند(گوره) حدفاصل مناطق زراعی و بستر دریاچه، وارد می‌کند. باید وارسی دقیقی صورت گیرد و جاهایی که احتمال خطر می‌رود، اقدامات لازم به عمل آید. برای مثال گوره‌ها در محل اتصال جاده‌ی روستای دادی به افضل‌آباد، شکافته شده و ممکن است موارد مشابهی نیز وجود داشته باشد.
11_ شرایطی فراهم شود تا در صورت طغیان شدید رودخانه در شاخه‌ی سیستان، ادامه‌ی فیدرکانال 2 به سرعت با بکارگیری چندیت دستگاه بلدوزر، به سرعت بازگشایی و بدون ابنیه در کوتاه‌مدت، بخشی از سیلاب به چاه‌نیمه‌ها هدایت شود و توجه شود که تا جای ممکن، باید همه‌ی چاه‌نیمه‌ها آب‌گیری شوند.
پی‌نوشت‌ها:
1- دشت‌مال، اصطلاحی است به زبان سیستانی و به سیلابی گفته می‌شود که در مسیر رودخانه در اثر بارش‌های رگباری پدید می‌آید بنابراین به شدت گِل‌آلود است و به‌سرعت جریان یافته و زود پایان می‌یابد.
