درختان مثمر، جای‌شان در طرح‌های تحقیقات کشاورزی سیستان، خالی است.
عباس نورزائی
اگر در مناطق روستایی شهرستان‌های منطقه‌ی سیستان، گشتی بزنید، زمین‌های زراعی فراوانی را کشت‌شده یا نشده، خواهی دید که در همه‌ی این اراضی وسیع، تک‌درختان غیرمثمر گز و گاه پَدِه خودنمایی می‌کند.
از درختان میوه نیز سطوحی از تاکستان‌ها را می‌یابی که بر روی زمین پخش هستند و از درختان ایستاده‌ی باغی و مثمر، خبری نیست، البته شاید از پنجاه سال قبل نخیلاتی وجود دارند که از آثار به یادگارمانده‌ی قدمای سیستان است، اما در حال انقراض و نابودی می‌باشند.
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، در عرصه‌ی معرفی ارقام جدید گیاهان زراعی بالاخص در سطح ملی، گردن‌فراز است و خوش درخشیده است. گرچه این ارقام هنوز جای خود را در مزارع زراعی و در بین کشاورزان این منطقه باز ننموده و بازوی ترویج کشاورزی نیز ناتوان از اشاعه ی اصولی و فراگیر کردن این ارقام در منطقه بوده است، در حالی که ممکن است همین ارقام کشف شده توسط محققین سیستانی، در نقاط دیگری از کشور، مایه‌ی افزایش عمل‌کرد و ارتقاء سطح درآمد کشاورزان آن‌جا شده باشد.
در بین عناوین طرح‌های تحقیقاتی و ارقام معرفی شده‌ی محققین کشاورزی سیستان، واقعاً جای درختان مثمر و اصلاح‌شده، خالی است. در این میان البته روی ارقام انگور، یکی دو رقم خرما مثل ربی و زاهدی و زیتون، اقداماتی انجام شده است.
آن‌طرف‌تر خود کشاورزان، ابتکاراتی در کاشت درختان مثمر داشته‌اند و با آزمون و خطا، گاه نتایج خوبی نیز دربر داشته است. سیب، توت، انار و عناب، از دیرباز در باغات منطقه‌ی سیستان حضوری چشم‌گیر داشته است. اما مورد بی‌توجهی قرار گرفته است و آرام‌آرام در باغات سیستان، دچار غیبت کبری شده است.
چندی پیش از وجود باغ پسته در روستای بُندهی شهرستان هامون و باغی دیگر در روستای قلعه‌نوی شهرستان زهک، آگاه شدیم که از رشد و رونق نسبتاً خوبی برخوردار بودند. امسال نیز از وجود باغ زردآلو و عناب در روستای نُهور شهرستان زابل، مطلع شدیم که تولیداتی قابل توجه داشتند.
با وجود کم‌آبی، بادهای موسمی و گرمای شدید منطقه، باغات ایستاده و اقتصادی می‌توانند نقش مؤثری در درآمدزایی، بادشکن و تلطیف هوا ایفاء نمایند.
درختان بومی مثل انار، خرما، عناب، توت و سیب باید اصلاح شوند و روی مؤلفه‌های مختلف فیزیولوژیکی، اقتصادی و سازگاری آن‌ها کار تحقیقاتی صورت گیرد.
این‌که چرا این بخش از فعالیت‌های تحقیقاتی در مرکز تحقیقات کشاورزی سیستان واداده است و لاک‌پشتی حرکت می‌کند، باید مورد کنکاش و مداقه قرار گیرد. اگر لازم است، محققین متخصص و مجربی به بخش تحقیقات باغبانی اضافه شود و یا اگر لازم تشخیص داده می شود محقق‌نماهایی که صرفاً نام محقق را یدک می کشند و خود را با کلاس‌های دانشگاهی و مقالاتی برای کسب رتبه، مشغول داشته‌اند، حذف گردند.
اگر لازم است در تأمین اعتبارات مورد نیاز این بخش تحقیقاتی، پشتیبانی و حمایت بیش‌تری شوند، شاید معجزه ی جدیدی در این مرکز تحقیقات صورت گیرد و آیندگان سیستان از آن بهره ببرند.
