بررسی امکان‌پذیری کاشت و برآورد قیمت تمام شده‌ی گیاه دارویی کارلا(موموردیکا کارانتیا) در استان سیستان و بلوچستان

تولید گیاهان دارویی در ایران و کشورهای جهان در کانون توجه قرار گرفته و از بازار بالنسبه خوبی برخوردار است، در این بین گیا ه دارویی موموردیکا کارانتیا (کارلا) از سال 1389 با تألیف کتاب «کارلا، مؤثرترین گیاه در درمان دیابت»، به جامعه‌ی تولید کننده‌ی ایران معرفی گردید و با استقبال روز افزون مردم، کشاورزان، داروسازان، جامعه ی پزشکی و مبتلایان به دیابت رو به رو گردید. منابع موثقی در دنیا بر تأثیر این گیاه روی درمان دیابت و کلسترول تأکید دارند.

کاشت این گیاه در شهرستان کنارک، برای اولین بار در سال 1388 در روستای کهیر انجام شد و نتایج حاصله نشان داد که عملکردی معادل 18 تن در هکتار  دارد و در منطقه ی سیستان نیز برای اولین بار در در سال 1390 در مزرعه ی ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک و هم چنین در گلخانهای در این شهرستان، صورت گرفت و نتایج حاصله نشان داد که این گیاه از مقاومت خوبی در مقابل تنش های محیطی به ویژه بادهای منطقه ی سیستان برخوردار می باشد و عملکرد آن 17.2 تن در هکتار بوده است  ......

شرایط ذکر شده و عنایت به این که روستائیان منطقه از درآمد نسبی اندکی برخوردارند و دارای زمین هایی با مقیاس کوچک می باشند، همراه با ضرورت تعیین یک الگوی کشت مناسب و اقتصادی برای این قطعات کوچک، ما را به کاشت این گیاه منحصر به فرد در استان سیستان و بلوچستان، هدایت می نماید. 

بررسی های اقتصادی نشان می دهد، چنانچه هر کیلوگرم کارلا، در بازار 30000 ریال فروخته شود، درآمدی معادل 450000000 ریال از هر هکتار زمین عاید  می شود. کل هزینه های تولید در هر هکتار معادل53056740   ریال، هزینه ی تمام شده ی تولید هر کیلوگرم کارلا 3540 ریال، سود ویژه 444643260 ریال، اشتغال برای 3 نفر در هر هکتار و حد اقتصادی مزرعه 3/0 هکتار می باشد. 

علاوه بر آن برگ ها، ساقه ها و ریشه ی گیاه که از هرس و تنک کردن و برداشت پایانی محصول به دست می آید، ارزش دارویی داشته و پس از خشک کردن وارد بازار گیاهان دارویی می شود. 

تا کنون و به صورت آزمایشی، چیپس میوه، سبزی خرد و فریز شده، کپسول گیاهی از این میوه تهیه و به مصرف کنندگان عرضه شده و عموماً از تأثیر آن در کاهش میزان قند خون اعلام رضایت داشته اند. 

کلید واژه ها: گیاهان دارویی، داروهای گیاهی، طب سنتی، گیاه موموردیکا کارانتیا(کارلا)، دیابت 

  
1- مقدمه

گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع، هم به لحاظ درمان و هم از نظر پیشگیری از بیماری ها برخوردار بوده و هستند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی هم پای بشر داشته و یکی از مهم ترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر درطول نسل ها بوده اند.

از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه ی جوامع داشته اند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآورده ها و مواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده، اما نکته ی حائز اهمیت اینجاست که تنها کمتر از 10درصد  از مجموع 250000 گونه ی گیاهی جهان برای بیش از یک عملکرد زیست شناختی، شناسایی و مورد استفاده قرارگرفته اند. 

به عبارت دیگر بر اساس آمارهای منتشره توسط سازمان تجارت جهانی، تنها بین 35 تا 70 هزار گونه ی گیاه دارویی در طول زمان برای حداقل یک یا چند بار مورد مصرف قرار گرفته است. در حال حاضر، 25 درصد از داروهای موجود، منشأ گیاهی دارند و 12 درصد داروها نیز از منابع میکروبی ساخته شده اند.

 پتانسیل تولید داروهای گیاهی در طبیعت بسیار بالاست. برای نمونه گفته می شود 125000 گونه ی گیاه دارویی در جنگل های استوایی جهان یافت می شود. ارزش اقتصادی و تجاری گیاهان دارویی فوق العاده زیاد است. در بعضی آمارها ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی بالغ بر43 میلیارد دلار در سال برآورد شده و فروش فرآورده های گیاهی در سال 1997 بالغ بر 3/24 میلیارد دلارآمریکا بوده است.

 گرایش عمومی جامعه به استفاده از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده‌های طبیعی به ویژه در طی سال‌های اخیر رو به افزایش بوده و مهم ترین علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی که کره ی زمین را تهدید می کند از سوی دیگر بوده است. 

 

2- بیماری دیابت چیست؟

دیابت قندی[3] نوعی بیماری است که در اثر افزایش غلظت گلوکز خون ایجاد می‌گردد، این افزایش گلوکز در اثر نبود انسولین در خون یا نقصان گیرنده‌های انسولین در سلول های جذب کننده گلوکز  به وجود می‌آید، این بیماری حالت ارثی و اکتسابی دارد.

حدود 2 درصد مردم در جهان به آن مبتلا هستند. در این بیماران افزایش گلوکز به قدری است که از آستانه‌ی کلیوی گذشته و لذا نمی‌تواند مجدداً جذب گردد.  بنابراین در ادرار، قند مشاهده می‌گردد. افزایش فشار اسمزی در ادرار سبب افزایش دفع آب یا همان ادرار شده است. در دیابت با این که مقدار گلوکز خون زیاد است، ولی ذخیره ی گلیکوژن کم شده، لیپیدها و پروتئین‌ها می‌سوزند، لذا شخص دیابتی دائماً احساس گرسنگی می‌کند و پرخور می‌باشد. پس شخص دیابتی دارای سه علامت پرخوری، عطش زیاد و تکرار ادرار می‌باشد. 

طبق برآورد فدراسیون بین المللی دیابت، در سال ‏2003،‌ تعداد مبتلایان به دیابت، ‏‏194 میلیون نفر در سراسرجهان بوده است و تخمین زده شده است که درسال ‏2025 ‏این تعداد به ‏333‏ میلیون نفر برسد‏.‏ با توجه به این که دیابت برای سلامتی جهانیان یک تهدید است، می توان گفت که بالغ بر‏6/3 ‏درصد از جمعیت جهان با دیابت زندگی      می کنند‏.‏ درحال حاضر دیابت، چهارمین علت مرگ و میـر در بیشترکشورهای توسعه یافته است ‏.‏ 

طبق آمار ارائه شده، حدود 5-6 درصد افراد 3 تا 69 ساله در شهر تهران مبتلا به دیابت هستند. مطالعات نشان داده است که نصف افراد دیابتی بررسی شده در ایران قبل از انجام مطالعات از بیماری خود آگاهی نداشته اند. میزان شیوع بیماری دیابت در نواحی مختلف ایران متفاوت است. به عنوان مثال، طبق بررسی های انجام شده بیشترین میزان شیوع بیماری دیابت در شهر یزد معادل3/16 درصد وجود داشته است.

طبق مطالعات اخیر 23– 14 درصد ایرانیان بالغ بالای 30 سال دیابتی هستند یا دچار عدم تحمل گلوکز (IGT) می باشند.

 تقریباً 25 درصد موارد IGT در آینده دچار دیابت می شوند 70 – 60 درصد افراد دیابتی دچار آسیب عصبی می شوند که ممکن است منجر به قطع نخاع در آنها گردد. در حدود 15 درصد این افراد زخم پای ناشی از دیابت مشاهده شده است. طبق بررسی های به عمل آمده، ایران جزو کشورهایی است که به میزان زیاد در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارد و بروز دیابت در ایران رو به افزایش است. کشورهایی که دارای بیشترین تعداد مبتلایان به دیابت هستند به ترتیب عبارت از : هند، چین، ‌ایالات متحده امریکا، اندونزی، روسیه، ژاپن، امارات متحده عربی، پاکستان، برزیل و ایتالیا دیابت در ایران در حال رشد است و نوع دوم آن از رشد بیشتری برخوردار بوده که از مهم ترین علل این افزایش تغییر الگوهای زندگی و محیطی است. بنابر این وزارت بهداشت و علوم پزشکی ایران نیز بر ضرورت اجرای برنامه کشوری در پیشگیری و کنترل دیابت در نظام سلامت تأکید دارد. در حال حاضر تشخیص و غربالگری دیابت در روستاها به صورت فعال و در شهرها به صورت غیر فعال انجام می شود.

شیوع دیابت در مناطق روستایی کشور در حال افزایش است ولی در شهرها بیشتر از روستاها است. دیابت بارداری نیز که مربوط به دوره ی حاملگی است تعداد زیادی از زنان ایران را درگیرکرده و آنان پس از گذشت شش هفته از اتمام بارداری، دچار دیابت آشکار می شوند. 

 با توجه به شیوع روز افزون چاقی و دیابت در کشور ضرورت دارد برنامه های مداخله ای برای افزایش آگاهی عمومی در باره ی دیابت و عوارض آن طراحی و اجرا شود. عدم کنترل دیابت (قند خون بالا و یا پایین) در طولانی مدت، می تواند اثرات جبران ناپذیری را بر روی اعضای مختلف بدن داشته باشد.

1-2- دیابت نوع یک

بدن مبتلایان به دیابت نوع یک،‌ توانایی تولید انسولین را ندارد و این امر موجب افزایش سطح قند خون می‌گردد. این امر به دلیل از دست رفتن سلول‌های بتا جزایر لانگرهانس پانکراس اتفاق می‌افتد. دلیل اصلی از دست رفتن سلول‌های بتا، حمله ی سلول‌های لنفوسیت تی به دلیل خود ایمنی است.

روش درمانی آن تزریق انسولین و کنترل دائمی میزان قند خون می‌باشد. انسولین، هورمونی است که راه را برای ورود گلوکز به سلول‌ها باز می کند و در آنجا این مواد را می سوزاند. حدود ۵ تا ۱۰درصد افراد دیابتی در آمریکا که دیابت آنها به اثبات رسیده به این نوع دیابت مبتلا هستند.

 

-2-2 دیابت نوع دوم

در مرض قند نوع دوم، بدن فرد مبتلا، انسولین تولید می‌کند و حتی ممکن است غلظت انسولین در خون از مقدار معمول آن نیز بیشتر باشد اما گیرنده‌های یاخته‌ای فرد نسبت به انسولین مقاوم شده و در حقیقت نمی‌گذارند انسولین وارد سلول ها شده و اعمال طبیعی خود را انجام دهد. در این حالت می‌توان با درمان رژیمی و ورزش غلظت قند خون را کاهش داد. شیوع این نوع در حال ازدیاد است. مرض قند نوع دوم در افراد چاق دیده می‌شود و درصد شیوع این بیماری در زنان بیش از مردان است.  به بیان دیگر این نوع دیابت ناشی از مقاومت بدن در برابر مصرف انسولین یعنی شرایطی که بدن از استفاده صحیح انسولین خودداری می‌کند می‌باشد، همچنین کمبود مقدار انسولین نیز وجود دارد.

 

3- گیاه کارلا

   کارلا [4]یا موموردیکا کارانتیا[5]، نام خودش را از کلمه‌ی لاتین موموردیکا که به معنی گزش و تلخی  می باشد گرفته است. از خانواده ی کدوئیان است، مثل کدو حلوایی، خیارها و...، در واقع کارلا در ظاهر مثل خیار است با تعدادی زگیل که روی سطح میوه ی آن قرار دارد با وجود این که طعم آن تلخ است، از کدوهای مغذی محسوب   می شود. علاوه بر آن  سبزی متنوعی است و مصارف چند بعدی دارد، گیاهی است که از ریشه، ساقه، برگ، میوه و تخم آن استفاده غذایی و دارویی عدیده‌ای می‌شود .

میوه‌ی کارلا وقتی هنوز نارس است، خورده می‌شود، چون وقتی میوه‌اش می‌رسد، هم برای انسان و هم برای حیوانات سمی می شود. برای مصرف میوه‌ی کارلا باید به روشی که بعداً شرح داده می‌شود، بدواً تلخی آن را ملایم نمود و سپس به عنوان سالاد، یا پخته شده‌ی آن را میل نمود.

  

 با توجه به تائید منابع غنی و فراوان علمی، اثرات اعجاز انگیز این گیاه، اثبات شده می باشد و کشور ما تا سال 1389 از این گیاه دارویی محروم بوده است اما با همت یکی از کشاورزان شهرستان کنارک در استان سیستان و بلوچستان برای اولین بار این گیاه مورد کشت واقع گردید و در حال حاضر علاوه بر استان سیستان و بلوچستان، اطلاعاتی در خصوص توسعه ی کشت این گیاه در استان های مازندران، بوشهر، تهران، اصفهان و فارس در دست می باشد.

  
1-3- اقلیم و خاک 

کارلا بستری مشابه سایر کدوئیان نیاز دارد. به طور طبیعی به صورت یک ساله کشت می شود. اما در زمستان در بعضی مناطق به صورت دائمی، نوع وحشی آن نیز می روید.

این گیاه در اراضی پست و مناطقی تا ارتفاع بیش از 1000 متر از سطح دریا خوب رشد می کند. نیاز به دمای حداقلی معادل 24 درجه سانتیگراد برای رشد دارد. این گیاه نسبت به سایر کدوها از تحمل دمای بالا برخوردار است اما در زمستان و یخبندان ها آسیب پذیر بوده و گیاه از بین می رود .

کارلا در انواع خاک ها رشد می کند اما خاک شنی لومی به خوبی زهکشی شده برای کشت در هوای آزاد خوب است.  PH مناسب خاک باید بین 6 تا 7/6 باشد اماتا 8  را تحمل  می کند .

1-4- ارقام 

ارقام زیادی از کارلا به صورت  هیبرید و معمولی وجود دارد. ارقام هیبرید و ارقامی که نیاز به گرده افشانی باز دارند، معمولاً در دسترس می باشند و از راندمان بالایی برخوردارند، اما بذر آن گران است و فقط برای یک بار کشت استفاده می شود. 

در انتخاب رقم به شکل میوه، منطقه ی مطمئن و متناسب با کاشت و همین طور رنگ میوه باید توجه داشت. به طور کلی ارقام کارلا در سه تیپ مختلف دسته بندی می شود:

- کوچک، به اندازه  10 تا 20 سانتیمتر به وزن 100 تا 300 گرم، به رنگ سبز تیره و خیلی تلخ 

- بزرگ، حدود 30 تا 60 سانتیمتر، 200 تا 600 گرم، به رنگ سبز روشن و از نظر تلخی کمی ملایم

- تیپ میوه مثلثی و مخروطی شکل، به اندازه  9 تا 12 سانتیمتر، به وزن 300 تا  600 گرم، سبز تیره تا روشن با تلخی متوسط و دارای دندانه هایی روی سطح میوه.   

مهمترین ارقام کارلا که در آسیا مورد کاشت واقع می شوند عبارتند از:  

1- رقم لارج تاپ[6]   2- رقم هیبرید وایت پیرل[7]     3- رقم جومبو تی اچ[8]   4- رقم هیبرید بیبی دول[9]  5- رقم اسمال بیبی تی اچ[10] 6- رقم هیبرید بانکوک لارج[11]   7- رقم هیبیرید ایندیا بیبی[12] 8- واریته هیبیرید ایندیا بیبی" رقم هنگ کنگ گرین[13]   9- رقم کارلای هندی[14]

از بین ارقام مختلف، رقم هندی کارلا که جزو ارقام بزرگ و نسبتاً تلخ دسته بندی می شود، در کنارک و زابل کاشته شده، نتایج به دست آمده نشان داده است که طول آن به 35 سانتیمتر و وزن آن به 300 گرم نیز می رسد.

3-3-آماده سازی بستر 

برای آماده سازی بستر باید زمین شخم زده شود سپس دیسک کشیده و به جوی و پشته تبدیل شود. برای بستر خشک، ارتفاع پشته ها باید 20 سانتیمتر باشد و برای بستر مرطوب باید ارتفاع پشته ها 30 سانتیمتر باشد. فاصله بین جوی ها حدود 150 سانتیمتر و عرض پشته ها 90 سانتیمتر باشد.

3-4- کاشت  

روش درست کاشت همان روش عمومی کاشت کدوها می باشد. در اقلیم های خیلی سرد، بهتر است قبلاً در یک گلخانه کاشت شوند و سپس در هوای مناسب به زمین اصلی منتقل گردند.

برای کاشت بذر ها هر 50 سانتیمتر یک سوراخ روی پلاستیک ها ایجاد می کنند و فاصله ردیف ها باید  3 متر باشد. برای کاشت مستقیم بذر، در هر هکتار نیاز به 5/2 تا 3 کیلوگرم بذر می باشد. بذر ها شب قبل ازکاشت باید در آب خیسانده شود. 

ترجیح داده می شود تا در هر هکتار تعداد 6500 تا 11000 عدد نهال کشت شود. در حالت فشرده تر در هر قطعه 50× 50 سانتیمتر  حدود 40000 نهال مورد کاشت قرار    می گیرد.

در داخل چاله ها تعداد 2 تا 3 بذر به عمق 2 سانتیمتر کاشته می شود.  فاصله ی چاله ها باید 40 تا 60 سانتیمتر و فاصله ی ردیف ها 2/1 تا 5/1 متر باشد، در این صورت ظرفیت مزرعه برای هر هکتار 13600 تا 17300 بوته خواهد بود.

وقتی بذر در خاک‌های گرم، کاشته می شود، گیاه طی یک هفته و حتی کمتر از آن سر از خاک در می آورد و تا زمانی که چهار برگی می شود، گیاه ضعیفی است.

3-5- هرس 

از بوته کارلا، شاخه های زیادی منشعب می شود که خیلی از آنها تولیدی در بر نخواهند داشت، این شاخه ها باید قبل از رسیدن به قسمت های بالا هرس شوند. تحقیقات نشان داده است چنانچه حدود 10 گره بارور برای هر بوته گذاشته شود، نتیجه ی بهتری خواهد داد. چنانچه بوته ها هرس نشوند، هر بوته حدود 10 تا 40 گره بارور تولید می‌کند و 5/0 تا 2 متر بالا می‌رود.

3-6- آبیاری 

کارلا تحمل خشکی را ندارد. باید محیط ریشه تا عمق 50 سانتیمتری مرطوب نگه داشته شود. آبیاری از طریق فاروها هر 10 روز یک بار در فصول سرد و خشک و هر هفته در فصول گرم و خشک صورت می گیرد.

به هنگام بارندگی، باید زهکش های مناسبی وجود داشته باشد تا رشد گیاه را مواجه با مشکل نسازد. در مناطقی که با محدودیت آب مواجه هستند، آبیاری و تغذیه ی قطره ای مؤثرترین روش می باشد.

3-7- کنترل بیماری ها و آفات 

کارلا نسبت به خیلی از بیماری های مشترک خانواده ی کدوئیان حساس می باشد برای پوتی ویروس خربزه یک میزبان محسوب می شود. سفیدک سِرکوسپورا، پژمردگی باکتریایی، پژمردگی فوزاریوم و نماتد گره های ریشه از جمله بیماری های معمول کارلا است.

 چنانچه رطوبت بالایی وجود داشته باشد، بیماری های قارچی رخ می دهد، مگس میوه بیشترین خسارت را به کارلا می زند زیرا لارو حشره در درون میوه زندگی می کند و از اثر مستقیم حشره کش ها محافظت می شود. 

سوسک ها، تریپس ها، کرم های طوقه بر، کرم غوزه  پنبه، شته ها، کنه ها و  آفات عمومی از دیگر آفت های کارلا می باشند. مبارزه ی شیمیایی با آفت ها تجویز نمی شود مگر زمانی که میزان خسارات  معنی دار باشد،

 

3- 8-  برداشت محصول(داشت و برداشت)

کارلا به هنگام برداشت نیاز به مراقبت های ویژه ای دارد. میوه ها را باید به هنگام رشد مواظب بود که خیلی بزرگ و خیلی تلخ نشوند. به طور معمولی 15 تا 20 روز بعد از گلدهی و یا 70 تا 80  روز بعد از کاشت در حالی که طول میوه 10 تا 15 سانتیمتر می باشد، زمان مناسبی برای برداشت می باشد، البته  در برداشت، باید به نوع مصرف توجه داشت.

میوه ها باید سبز روشن، نازک و آبدار و تخم‌ها سفید و نرم باشند و برداشت باید توسط قیچی باغبانی یا چاقوی تیز انجام شود. چنانچه میوه خیلی بزرگ شود، اسفنجی، تلخ، زرد یا نارنجی و ترک خورده می شود.

راندمان محصول کارلا بسته به رقم انتخابی و نوع مدیریت اعمال شده در مزرعه دارد ولی راندمان تجاری آن 8 تا 10 تن در هکتار است. 20 تا 30 تن در هکتار راندمانی عالی است  و در نسل F1  تا 40 تن در هکتار راندمان دارد. تعداد میوه در هر بوته بسته به ارقام مختلف از 5 عدد تا 100 عدد گزارش شده است که تعداد زیاد میوه در بوته مربوط به ارقام سایز کوچک میوه می باشد .

 میوه ی کارلا بعد از برداشت نباید مدت زیادی باقی بماند بلکه به سرعت باید به فروش برسد. میوه های خسارت دیده و آسیب دیده را جدا کرده و به دقت میوه ها را در کارتن یا سبد چیده و در محل سردی با دمای 12 تا 13 درجه سانتیگراد و رطوبت 85 تا 90 درصد انبار یا نگهداری می کنند.

در چنین شرایطی میوه ها برای مدت دو تا سه هفته باقی می ماند. در دمای کمتر از 10 درجه، یخ می زند و صدمه می بیند. در دمای بالای 13 درجه نیز نباید نگهداری شود چون میوه زرد یا نارنجی می شود و ترک خورده و باز می شود. میوه ی کارلا را باید از سایر میوه ها نظیر موز، آناناس و سیب جدا نگهداری نمود چون مقدار زیادی اتیلن که نوعی هورمون رساننده است، دارند.

 3- 9 - ارزش غذایی  

برگ‌ها و ساقه‌های کارلا غنی از کلسیم، آهن، فسفر، و ویتامین‌های ث و آ می‌باشد. 

3- 10- خواص دارویی  

1-10-3- خواص اصلی 

کشنده ی باکتری ها،کشنده ی ویروس ها،کشنده ی سلول های سرطانی، کشنده ی سلول های سرطان خون، پیشگیری از تومورها، درمان دیابت، کاهش دهنده ی قند خون، کاهش دهنده ی فشار خون، کاهش دهنده ی دمای بدن، کاهش   دهنده ی کلسترول

2-10-3- خواص فرعی  

 درمان ورم مفاصل، بالا بردن جریان شیر، تمیز کننده‌ی خون ، رفع کننده‌ی مسمومیت، خارج کننده‌ی کرم‌ها، متعادل کننده‌ی هورمون ها، بالا بردن ایمنی بدن، ضد یبوست و ملین، افزایش دهنده‌ی میل جنسی

3-10-3- مواد سازنده و شیمیایی گیاه  

گلیکوسیدها شامل موموردین و کارانتین، آلکالوئیدها شامل موموردیسین، گلیکوپروتئین ها شامل مومورکارین آلفا، مومورکارین بتا و لکتین ها، روغن (فقط روغن تخم) شامل اسیدهای استئاریک، لینولئیک، اولئیک 

سایر: پلی پپتید _ پی، ویسین (نوکلئوسید پیریمیدین)

دست کم سه دسته مواد سازنده ی مختلف در کارلا گزارش شده است که نقش مؤثری در کاهش قند خون دارند و برای دیابت مفید هستند. این ها مشتمل بر ترکیبی از نوعی هورمون که از کلسترول ساخته می شود به نام ساپونین، یک گلایکوسید گیاهی که وقتی با آب به هم زده شود، کف می کند، ‌می باشند که عبارتند از: کارانتین، انسولین مثل پپتیدها و آلکالوئیدها.

 

4- روش های مصرف کارلا 

میوه‌های نارس، برگ ها و ساقه های جوان مسقیماً  به عنوان سبزی یا سالاد خورده می شود، از آن ها ترشی درست می کنند، به صورت جوشانده مصرف می شود از این روی چای آن به صورت فله ای یا پاکتی وجود دارد، سوپ کارلا تهیه می شود، از میوه های نارس کارلا به عنوان دلمه استفاده می شود و ادویه ی کارلا نیز علاقمندان زیادی دارد.  

میوه‌ی نارس برای پختن استفاده می شود. ساقه های آن را در آب نمک می خوابانند تا مقداری از تلخی آن گرفته شود، سپس آنها را جوشانده، به صورت خشک یا ترشی مورد استفاده قرار می دهند.

- میوه ها را با تخم مرغ و رشته یا ماکارونی  می پزند.

-کمپوت میوه ی کارلا  تولید می شود و به صورت خشک شده نیز چیپس آن موجود است.

-در فیلیپین، برگ های کارلا به عنوان سبزی در آش و سوپ بکار می رود.         

- میوه، ساقه های جوان و گل های کارلا به عنوان ادویه در غذا استفاده می شود.

- قسمت ژله ای قرمز رنگ که داخل میوه قرار دارد و تخم میوه درون آن واقع است، شیرین و خوش رنگ است،  به صورت تازه نیز خورده می شود و برای تزیین شیرینی ها به عنوان شیرینی رژیمی استفاده می شود.

- روش هایی برای کاهش طعم تلخ میوه ها وجود دارد، بدین منظور ابتدا تخم های داخل میوه را در آورده، میوه را پوست کنده و می پزند یا داخل آب به مدت 2 تا 3 دقیقه جوشانده و یا داخل آب نمک می خوابانند یا میوه را با سیر و فلفل  می پزند.

- داخل پیتزا و به عنوان یکی از اجزاء مهم آن قرار گرفته و مصرف می شود.

- چای کارلا به صورت بسته ای وجود دارد.

- تازه خوری کارلا ی خورد شده، با ماست

میوه ی کارلا را می توان خورد نمود و روزانه همراه با غذا، مقداری معادل یک قاشق غذاخوری از آن را در یک فنجان ماست کاملاً مخلوط و برای کاهش قند خون مورد مصرف قرار داد. سبزی خورد شده ی این میوه در بسته های 300 گرمی فریز شده و در قابل عرضه به بازار    می باشد.

 

چیپس کارلا

میوه ی کارلا و همین طور برگ و ساقه های خشک    شده ی کارلا را با آسیاب برقی می سایند و پودر مربوطه را به عنوان ادویه می توان در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار داد. 

کپسول کارلا

خوردن یک یا دو کپسول مکمل کارلا بعد ازهر وعده غذایی مؤثر و کمک کننده خواهد بود. کسانی که وزن بدن آنها کمتر از 75 کیلوگرم است، یک کپسول و آنهایی که  بیشتر از 75 کیلوگرم وزن دارند می توانند 2 کپسول مصرف کنند.کپسول مکمل کارلا یک ترکیب کاملاً گیاهی است که استفاده ی سنتی و متداول آن در بهبود سطح گلوکز خون تأیید شده است.

چای موموردیکا کارانتیا 

این محصول، محتوی مواد و اجزای فعال و مؤثر استخراج شده از میوة کارلا است. که ازخاصیت کاهش دهنده ی گلوکز بیماران مبتلا به دیابت های غیر وابسته به انسولین برخوردار است. برای استفاده از چای، یک قاشق چای کارلا را در آب گرم یا سرد حل می نمایند و 3-4 بار در روز استفاده می کنند.

ادویه ی کارلا

یکی از راه های استفاده از کارلا، به کار بردن پودر کارلا در غذا به عنوان ادویه است که در هندوستان و پاکستان به آن «آچار» می گویند.

برآوردهای مالی ـ اقتصادی کاشت کارلا

برای برآوردهای مالی و اقتصادی این طرح، چون روستائیان از زمین ها و امکانات و تجهیزات خودشان استفاده می کنند و یا ماشین آلات و نیروهای انسانی را به صورت پیمانی به کار می گیرند، هزینه های اجاره و به کارگیری آن که عمدتاً ماهیت جاری دارد به همراه سایر هزینه های سرمایه در گردش در جدول برآورد هزینه های تولید محاسبه شده و سپس سود سرمایه در گردش در طرح های زراعی مشابه آن چه توسط دولت برای محاسبه ی قیمت تضمینی سایر محصولات کشاورزی انجام می شود معادل 15 درصد و هزینه های مربوط به زمین تحت عنوان «ارزش اجاره ای زمین» پیش بینی و نهایتاً محاسبه ی هزینه ها در جدول شماره (3) صورت گرفته است.

 

هزینه های تولید

کل هزینه های تولید معادل 46541000  ریال برای یک هکتار کارلا محاسبه شده است. با فرض این که کل هزینه های تولید از طریق تسهیلات سرمایه در گردش بانکی تأمین شود، سود بانکی معادل 14 درصد محاسبه می شود بنابر این کل هزینه ی تولید در واحد سطح معادل 53056740  خواهد بود.

 

هزینه ی تمام شده ی هر کیلوگرم محصول تولیدی

در شرایط آب و هوایی استان سیستان و بلوچستان 15 تن عملکرد در هر هکتار برای کارلا پیش بینی می شود، بنابر این هزینه ی تمام شده ی هر کیلوگرم کارلا، 3540 ریال به دست  می آید. 

 

میزان درآمد در هر هکتار

چنانچه عملکرد را 15 تن در هر هکتار فرض کنیم، با توجه به قیمت فروش محصول کارلا در تیرماه 1391، در بازارهای استان، از هر هکتار کارلا، حداقل درآمدی معادل 450000000 ریال عاید خواهد شد. به دیگر سخن از هر متر مربع زمینی که به کاشت کارلا اختصاص یابد، مبلغ 45000 ریال درآمد کسب می شود.

کشاورزان می توانند برگ ها و ساقه های جانبی را پس از هرس خشک نموده و جداگانه وارد بازار گیاهان دارویی نمایند، همچنین ریشه های این گیاه از  خواص درمانی قابل توجهی برخوردار است که پس از برداشت و یا به هنگام تنک کردن، آن ها را می توان خشک نمود و به بازار عرضه کرد که این نیز خود درآمد خاص خودش را عاید کشاورزان می کند. و این نوع از درآمدها مورد محاسبه قرار نگرفته است.

 

سود ویژه 

حال چنانچه هزینه ها را درآمد کسر نمائیم سود ویژه ی هر هکتار کارلا به دست می آید. محاسبات جدول شماره ی (3) نشان می دهد که از هر هکتار کارلا سودی معادل 444643260 ریال عاید می شود.

 

حد اقتصادی مزرعه ی کارلا

سود ویژه ی محاسبه شده برای 6 ماه فعالیت در زمین یعنی ماهیانه74107210 ریال  است حال اگر این مبلغ را برای پوشش دادن 12 ماه فعالیت محاسبه کنیم ماهیانه 37053605 ریال به دست می آید بنابر این با مقایسه این میزان درآمد با 5800000 ریال خط فقر روستایی در سال 1390 به نظر می رسد این مبلغ درآمد ماهیانه قادر است حداقل برای تعداد 4 نفر درآمدی معادل دو برابر خط فقر ایجاد و کشاورزان تولید کننده ی این محصول را در حاشیه ی امنیت شغلی مناسبی قرار دهد.

این رقم از درآمد نشان می دهد که حتی اگر کشاورزی، تنها 3/0 هکتار از زمین هایش را به کاشت کارلا اختصاص دهد، فعالیتش در محدوده ی اقتصادی قرار خواهد داشت و این موضوع با توجه به کوچک بودن قطعات زمین کشاورزی در این منطقه، بسیار حائز اهمیت است. 

  

 
 
 

6- منابع و مآخذ

1.        نورزائی عباس، کارلا مؤثرترین گیاه در درمان دیابت، انتشارات نصوح، اصفهان، 1388

2.        ولاک، ژان و استودول، ژیری، گیاهان دارویی، ترجمه ساعد زمان ، انتشارات ققنوس، تهران، ۱۳۷۶ 

3.        صمصام شریعت، مادی و معطر، فریبرز، درمان با گیاه، انتشارات مشعل، تهران، ۱۳۷۶ 

4.        رجحان محمد صادق، دارو و درمان گیاهی، انتشارات علوی، تهران، ۱۳۷۸ 

5.        صمصام شریعت هادی، پرورش و تکثیر گیاهان دارویی، انتشارات مانی، تهران،  ۱۳۷۴

6.        زرگری علی، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران،  1345

7. Berenyi, Bela(1998): Introduction of new species of plants to Hungarian Agriculture. International Symposium on arid region soil.Turkey 654-660. 

8. Abusaleha, Dutta O.P.(1994): Performance of bittergourd (Momordica charantia L.) under different training systems. Indian Journal of Agricultural Sciences. 64/7 479-481 pp.

9. Raulerson, L. 2006. Checklist of Plants of the Mariana Islands. University of Guam Herbarium Contribution 40:1-69. 

10. Abascal K, Yarnell E (2005) "Using bitter melon to treat diabetes" Altern Complemen Ther 11(4):179-184 

11. Lorence, David H./Wagner, Warren L. 2008. Flora of the Marquesas Islands. National Tropical Botanical Garden and the Smithsonian Institution. Online database. 

12. Zong, R.J., L. Morris, and M. Cantwell. 2005. Postharvest physiology and quality of bitter melon (Momordica charantia L.). Postharvest Biol. Tech. 6:65-72.                

13. Yang, S-L. and T.W. Walters. 2002. Ethnobotany and the economic role of the Cucurbitaceae of China. Econ. Bot. 46:349-367. 

14. Yamaguchi, M. 2003. Production of Oriental vegetables in the United States. HortiScience 8:362-370. 

15. Yamaguchi, M. 2004. World vegetables. Principles, production and nutritive values. AVI, New York. 

16. Shuler, K.D. 2006. Guidelines for Chinese leafy and root crop vegetable production in South Florida. p. 53-57. In: G.J. Hochmuth and D.N. Maynard (eds.), FACTS 1995 Vegetable Crop Proc. 

17. Walters, T.W. and D.S. Decker-Walters. 2007. Notes on economic plants: Balsam-pear (Momordica charantia, Cucurbitaceae). Econ. Bot. 42:286-292. 

18. Wills, R.B.H., A.W.K. Wong, F.M. Scriven, and H. Greenfield. 2005. Nutrient composition of Chinese vegetables. J. Agr. Food Chem. 32:413-416. 

19. Ng, T. 2007. New opportunities in the Cucurbitaceae. p. 538-546. In: J. Janick and J.E. Simon (eds.), New crops. Wiley, New York. 

20. Morton, J.F. 2000. The balsam pear-an edible, medicinal and toxic plant. Econ. Bot. 21:57-68. 

21. Larkcom, J. 2002. Oriental vegetables: The complete guide for kitchen and garden. Kodansha Intl. Ltd., Tokyo. 

22. Lin, C.H. 2004. Diversification and marketing status of vegetable crops in Oriental tropics. Acta Hort. 242:45-58. 

23. Das, P., et al. 2006 Apr; "Screening of antihelminthic effects of Indian plant extracts: a preliminary report." J. Altern. Complement. Med. 12(3): 299-301. 

24. Krawinkel, M., et al. . 2006; "Bitter gourd (Momordica charantia): A dietary approach to hyperglycemia." Nutr. Rev64(7 Pt 1): 331-7. 

25. Harinantenaina, L., et al. 2006; "Momordica charantia constituents and antidiabetic screening of the isolated major compounds." Chem. Pharm. Bull. 54(7): 1017-21. 

26. Yibchok-Anun. S., et al. 2006 Jun; "Slow acting protein extract from fruit pulp of Momordica charantia with insulin secretagogue and insulinomimetic activities." Biol. Pharm. Bull. 29(6):1126-31. 

27. Jung, M., et al. 2006; "Antidiabetic agents from medicinal plants." Curr. Med. Chem. 13(10): 1203-18.

28. AVRDC Vegetable Genetic Resurces Information System (AVGRIS).2005. AVRDC-The World Vegetable Center,Shanhua,Tainan.Website:http://203.64.245.173/avgris

29. Indigenous Vegetable of Southeast Asia. AVRDC- The World Vegetables Center. http//203.64.245.173/sea_iv/ 

 

[1] 1- Momordica Charantia 

[2] - نورزائی عباس، کارلا مؤثرترین گیاه در درمان دیابت، انتشارات نصوح، اصفهان، 1388 

1- Diabetes Mellitus 

[4] - Karela 

[5] - Momordica Charantia 

[6]- large Top 

[7] - White Pearl 

[8] -Jombo T.H 

[9] - Baby Doll 

[10] -Baby T.H 

[11] - Bankok Large 

[12] - India Baby 

[13] - Honkong Green 

[14] - India Karela