فاجعه‌ی خشک‌سالی سیستان و ضرورت انجام اقدامات فوری/خیرمقدم به مقام عالی سازمان بحران کشور

عباس نورزائی

گاه در منطقه‌ای به صورت نقطه‌ای حادثه‌ای رخ می‌دهد، همه‌ی سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی و طبیعی به صورت عادی کار خود را انجام می‌هند، در این حالت عوامل و امکانات موجود در خود منطقه به مقابله برمی‌خیزند و آن حادثه را به سامان می‌رسانند.

گاهی نیز آشفتگی در مؤلفه‌های اجتماعی- اقتصادی و زیست‌محیطیِ یک جامعه‌ی آسیب‌دیده، پدید می‌آید که از توان پذیرش جامعه‌ی آسیب‌دیده بالاتر است که اصطلاحاً به آن «بحران» گفته می‌شود.

اما اگر پدیده‌ای موجب آشفتگی در مجموعه‌ی فرآیند اجتماعی و روابط اجتماعی شد و برای برطرف کردن آن، فرد یا گروهی کوچک کافی نبود، کل یا بخش عظیمی از سیستم اجتماعی را درگیر می‌کند، تعداد افراد آسیب بیننده بسیار زیاد است و ادامه‌ی فعالیت جاری جامعه با مشکل روبه‌رو می‌شود و نیازمند مداخله‌ی بیرونی است، در این صورت دیگر به آن یک «حادثه» یا «بحران» گفته نمی‌شود بلکه به این شرایط، یک «فاجعه» اطلاق می‌شود و در تعاریف پدافندغیرعامل، فاز دیگری از اقدامات را برای مدیران بحران کشور، دیکته می‌نماید.

ار دیدگاه ما طی قرون و اعصار، منطقه‌ی سیستان، همواره مواجه با حوادث کم‌آبی و خشک‌سالی بوده است و با توجه به امکانات موجود در هر مقطع از زمان، به مقابله‌ی با آن برخاسته است، بخشی از اقدامات، به طور مستمر در فرهنگ پوشش و سبک زندگی، در فرهنگ این مردم برای زندگی مسالمت‌آمیز با طوفان‌ها و شن‌های روان، نهادینه شده است و گاه نیز موجب مهاجرت‌هایی شده است.

اینک سیستان، درست 20 سال تمام است که یک دوره‌ی خشک‌سالی مزمن، طاقت‌فرسا و زجرآور را پشت سر گذاشته است. این پدیده، تفاوتی اساسی با سایر پدیده‌ها دارد و آن‌ اینکه مثل سیل و زلزله یا سونامی به‌ناگهان و دفعتاً واحده، رخ نمی‌دهد، بلکه پدیده‌ای است تدریجی که در دوره‌ای نسبتاً طولانی واقع شده و اثرات آن در چند سال اوّل کم‌تر خود را نشان داده و اصولاً «پدیده‌ای خزنده» می‌باشد.

طی سال‌های اخیر، همواره فعالان اجتماعی و سیاسی منطقه، به مسئولین امر، هشدارهای لازم را برای پیش‌گیری از بروز فاجعه به انحاء روش‌ها، گوش‌زد نموده‌اند، اما با اقدام مؤثر و با برنامه‌ای از سوی سازمان مدیریت بحران که مسئولیت آن برعهده‌ی وزارت محترم کشور و استانداری است، مواجه نگردیده‌اند.

 

20 سئوال ریشه دار از وزیر جهادکشاورزی در سفر به استان سیستان و بلوچستان

عباس نورزائی

یادش بخیر هر موقع وزرای جهادسازندگی و به‌طور کلی مدیران ستاد وزارت، به منطقه سفر می‌کردند، در جمع شورای هماهنگی مدیران، صمیمانه حضور می‌یافتند و به راحتی به مشکلات‌شان پرداخته و دستورات لازم را داده و تا رفع مشکل، پی‌گیر بودند.

این روزها احساس دل‌تنگی عجیبی داریم، دیگر آن حرکت‌های انسان‌گرایانه جای خودش را به عدم اطلاع‌رسانی از حضور و نشست‌های محدود با افراد خاص و رهاکردن امور مردم و اِعمال نظر بعضاً خودشیفته‌مآبانه‌ی مدیران استانی و دفاتر وزارتی داده است.

با این مقدمه خواستم به جناب مهندس حجتی، وزیر محترم جهادکشاورزی، برای ورود به استان سیستان و بلوچستان، خیرمقدم بگویم.

و بگویم که برادرم چندین سال است در رأس وزارت معظم جهادکشاورزی هستید، در دوران صدارت شما چرا به امور مشروحه‌ی زیر در این استان توجه نمی‌شود؟ چرا اصلاحات لازم صورت نمی‌گیرد؟ چرا مدیران‌تان را به واقع‌بینی و توجه به جامعه‌ی هدف، توصیه و تأکید نمی‌کنید؟

آقای وزیر، خشک شدن ۶۰ هزار هکتار محصولات کشاورزی سیستان، بازدید ندارد؟

عباس نورزائی

 

مصادف با یکی از بزرگ‌ترین مظلوم‌کشی‌های جهان، یعنی روز هفتم تیر که سیدمظلومان انقلاب، همانی که یک ملت بود برای ملت ما بود، با خبر شدیم وزیر محترم جهادکشاورزی به استان سیستان و بلوچستان سفر کرده و در برنامه‌های پیش‌بینی شده برای او، جای خالی منطقه‌ی بحران‌زده‌ی سیستان، بیش از هر چیزی، دل را می‌خراشد.

امروز سال‌گشت ترور مظلومانه‌ی ۷۵ تن از نخبگان انقلاب اسلامی به دست قداره‌بندان و خودفروختگان خون‌خوار جهانی است. اما همین امروز نوعی دیگر از مظلوم‌کشی نیز به دست وزیر محترم جهادکشاورزی مُهر تایید گرفت.

در سال‌جاری زراعی، به دلیل سوء‌مدیریت در دستگاه‌های مرتبط بخش کشاورزی استان، قریب 60 هزار هکتار محصول زراعی از بی‌آبی خشک و خاکستر شدند و آخرین داشته‌های مادی کشاورزان بر باد رفت، استاندار، وکلای مجلس، فرمانداران و خلاصه صغیر و کبیر مدیران در پاسخ به مطالبه‌ی مردمی گفتند که خسارت مردم برآورد شده است که همین‌طور هم است.

اما با گذشت بیش از شش ماه از این واقعه، هنوز مقام مسئولی خبر تأمین اعتبار و شیوه‌ی دریافت این خسارت را به کشاورزان بحران‌زده‌ی سیستان نداده است.

کشاورزان سیستانی با شنیدن خبر سفر وزیر محترم، خوش‌حال بودند که از نزدیک مورد نوازش یک مقام مسئول اصلی قرار می‌گیرند، اما برنامه‌ریزان استانی، به‌خاطر سرپوش گذاشتن بر سوء‌مدیریت‌های خود، بازدید از این منطقه از استان را از برنامه‌ی جناب وزیر حذف کرده‌اند.

استخوان‌های لای زخمِ سیستان/ آقای استاندار، به این وضعیت، خاتمه دهید.

عباس نورزائی

 

قصابی بود به هنگام کار با ساتور، دستش را برید و خون زیادی از زخمش می‌چکید. همسایه‌ها جمع شدند و او را نزد حکیم‌باشی که دکتر شهرشان بود بردند. حکیم، بعد از ضدعفونیِ زخم، می‌خواست آن را ببندد که متوجه شد لای زخمِ قصاب، استخوان کوچکی مانده است. می‌خواست آن را بیرون بکشد اما پشیمان شد و با همان حالت، زخمِ دستِ قصاب را بست و به او گفت:

«زخمت خیلی عمیق است و باید یک روز در میان نزد من بیایی تا زخمت را پانسمان کنم».

از آن روز به بعد، کار قصاب در آمد. هر روز مقداری گوشت با خود می‌برد و با مبلغی به حکیم‌باشی می‌داد و حکیم هم همان کار همیشگی را می‌کرد، اما زخم قصاب خوب نشد که نشد.

چون نیک به نحوه‌ی برخورد با مسایل سیستان می‌نگریم، حکایت سیستان ما، دقیقاً حکایت قصاب و حکیم‌نمای این مَثَل معروف در فرهنگ ایرانیان است. 

«اول بَفروش، بعد بَستو»/ نگاهی به سابقه‌ی سعی و خطا در اجرای طرح های کسب و کار و کارآفرینی

عباس نورزائی

 

با پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان، شرایط سنی، تحصیلی و شخصی‌ام، چنان فراهم بود که به گروه قیام‌کرده برای سازندگی روستاهای سیستان بپیوندم و خدای را شکر، این سعادت نصیبم شد.

 

در کنار اجرای طرح‌های عمران‌روستایی از قبیل احداث راه‌روستایی، آب‌رسانی، برق‌رسانی و سامان‌دهی کالبدفیزیکی روستاها، خدمات مورد نیاز کشاورزان و روستائیان نیز ارائه می‌شد و برای سامان‌دادن به اشتغال روستائیان، بر استقرار صنعت در روستا هم تأکید بود، بنابراین تجاربی در این خصوص وجود دارد که بازشناسی آن می‌تواند به کارآفرینان، مدیران دستگاه‌های اجرایی مرتبط با بخش‌های اقتصادی و بانک‌های عامل، کمک شایانی کند.

 

مهم‌ترین مطالعاتی که مدیران اول انقلاب را برای دادن اعتبار، مجاب می‌کرد، «امکان‌سنجی فنی» بود، به محض این‌که ماده‌ی‌اولیه‌ای در محلی وجود داشت و از نظر میزان، پاسخ‌گوی واحد تبدیلی بود، برای اجرای آن اقدام می‌شد.

 

در منطقه‌ی گرم‌بیت چابهار، گوجه‌ی خوب و فراوانی تولید می‌شد، کارخانه‌ی رب‌گوجه احداث شد، به هنگام اقدام برای خرید مواداولیه از کشاورزان، متوجه شدند قیمت بالا است و رب تولیدی نسبت به مشابه آن در بازار، گران است. زمان برداشت گوجه در منطقه، زمانی بود که در هیچ جای کشور، گوجه وجود نداشت یعنی نوبرانه بود، در نتیجه کشاورزان برای فروش به قیمت‌های بالا مشکلی نداشتند و گوجه را به کارخانه ندادند و این کارخانه، افتتاح نشده تعطیل شد و بعد از سال‌ها برای استفاده‌های دیگر به فروش رسید.

 

آیا می خواهید مردم ما از مواهب طبیعی استان، درآمد کسب کنند؟

عباس نورزائی

وجود کوه‌ها و تپه‌های شکیل، زیبا و گاه رنگارنگ و متفاوت در استان سیستان و بلوچستان، یکی از جاذبه‌های گردش‌گری و سرمایه‌های عظیمی است که در کنار سایر مؤلفه‌های گردش‌گری نقاط مختلف استان، می‌تواند برای مردم استان، اشتغال بیافریند و جمعیت زیادی از گردش‌گران خارجی و ملی را به این نقاط جذب کند.

کوه‌های صخره‌ای مشرف به شهر طبس در چابهار، کوه‌های به اصطلاح مریخی یا مینیاتوری، تپه‌های گِل‌فِشان، قله‌ی کوه تفتان، کوه‌خواجه در سیستان، از جمله‌ی این منابع خدادادی است که به مردم ما هدیه شده است.

برای تجاری کردن گردش‌گری، لازم است تا با محوریت یک مؤلفه‌ی معروف و جاذب، سایر جاذبه‌های اطراف نیز با نقشه و برنامه، آرایش و پیرایش شوند تا هر منظومه از این موارد، بتواند در قالب یک تور گردش‌گری، تعریف و گردش‌گران را به خود بخواند.

باغات زیبا، نماهایی از ساختمان و ابنیه‌ی سنتی، محوطه‌های باستانی، کوه‌های زیبا، دره‌های سرسبز، منابع آبی چون دریاچه‌ها، تالاب‌ها، دریاها، رودخانه‌ها، چشمه‌ها، آبشارها، بیابان‌ها، تل‌ماسه‌ها، حیات‌وحش، موزه‌ها، اماکن مذهبی، لباس‌های محلی، غذاهای محلی، آداب و رسوم و مراسمات محلی، موسیقی‌ و آواهای محلی و بازی‌های محلی، از جمله مؤلفه‌های مورد نظر است.

کشتی جامعه که سوراخ شد همه‌ با هم غرق می‌شویم./ نگاهی به حرمت شکنی و تعرض به زنان در استان

عباس نورزائی

رسم دیرینه ای که در فرهنگ مردم این دیار حتی قبل از اسلام وجود داشته است، پافشردن بر حرمت «زن و ناموس» حتی در سخت ترین شرایط در بین آحاد مردم بوده است.

آنگاه که جنگی رخ می داد و خشونت به بدترین شکل ممکن به جریان می افتاد، با پهن کردن چادر زن، خشم ها فروخورده می شد و به حرمت «زن و ناموس»، سکوت اختیار می کردند و آتش بس اعلام می شد.

در درگیری های طایفه ای مگر به صورت سهوی و ناخواسته، در هیچ موردی در استان، نشانی از تعرض به زنانِ طرف مقابل دیده نمی شد.

غیرت، یکی از برجسته ترین صفات مردم سیستان و بلوچستان بود و همیشه با عنوان پرافتخار «غیورمردان» از آنان یاد می شد.

حفاظت از ناموس، آنقدر برای مردم این استان پراهمیت بود که از آن برای حفاظت از سرزمین، عاریه گرفته می شد و گاه معادل آن شمرده می شد.

در چنین جامعه‌ای طی روزهای گذشته، دو خبر از دو واقعه ی فجیع پخش شد:

شیرزن معلمی که مصداق آیه ی «بای ذنبٍ قتلت» شد و به حسب ظاهر به قتل رسید تا اتومبیلش را به سرقت برند اما باید نیروهای امنیتی ما تدبر کنند و با ظاهر حادثه، مغفول واقع نشوند و دست های پنهان پشت صحنه را شناسایی و بر «شهادت» رسمی این قهرمان بسیجیِ برخاسته از منزل استقامت و دلاوری، هرچه سریعتر صحه بگذارند.

و حادثه ی فجیع دیگری که توسط جناب مولوی ملازهی، امام جمعه‌ی محترم اهل سنت ایرانشهر در خطبه های نماز عیدفطر، پرده از سکوت مرگ آور آن برداشته شد که تعرض یک باند شش نفره به گروهی از دختران ایرانشهری بود.

رزمایش جهانی صلح‌جویان کره‌ی زمین

عباس نورزائی

اولین بار که با دسیسه‌های صهیونیسم آشنا شدم سال 1352 بود که دانش‌آموز بودم و به هم‌راه خانواده، به زیارت حضرت معصومه(س) به قم، مشرف شده بودیم. پدرم کشاورز مهاجری بود در استان گلستان و اندک درآمد حاصله از زحمات یک‌ساله در زمین ارباب را به این سفر زیارتی اختصاص داده بود.

در یکی از صحن‌ها نشسته بودیم، یکی از مردم قم در مورد حضور صهیونیست‌ها و هوش‌یاری علمای قم و بیرون راندن آن‌ها و جریان دست‌گیری امام خمینی(ره) را برای پدرم نقل می‌کرد و من در ذهنم دیو یا شیطانی را ترسیم کرده بودم که قصد دارد مسلمانان را نابود کند و از هر راهی وارد می‌شود.

روز 17 شهریور 1357 تهران بودم و اخبار آن روز از مبارزات انقلابی، بین انقلابیون دهان‌به‌دهان می‌چرخید، آن‌جا شنیدم که کماندوهای اسرائیلی مردم را در میدان ژاله که بعهدها به میدان شهدا تغییر نام یافت، به گلوله بستند، نفرتم از این قوم بی‌رحم، شدت یافت.

 شهید مطهری می‌گفت: «والله و بالله قسم می‏خورم که پیغمبر اکرم در قبر مقدسش‏ امروز از یهود می‏لرزد.

... اگر حسین بن‏ علی بود، می‏گفت اگر می‏خواهی برای من عزاداری کنی، برای من سینه و زنجیر بزنی، شعار امروز تو باید فلسطین باشد. شمر امروز موشه‌دایان است. شمر ۱۳۰۰ سال پیش مرد، شمر امروز را بشناس».

مراجع تقلید بزرگی مثل آیت‌الله حکیم و دیگران، رسماً فتوا داده‌‏ بودند که کسی که در آن‌جا کشته می‏شود، اگر نماز هم نخواند، شهید در راه خداست.

«ماست کارلا»، محصولی از گیاه دارویی ضد دیابت

عباس نورزائی

شرایطی فراهم شد تا در سال 2004 میلادی، به یک فرصت مطالعاتی از شوی سازمان تحقیقات کشاورزی، به کشور چین عزیمت نمایم و در بازگشت به کشور، برای اولین بار اطلاعات مکتسبه از مراکز تحقیقات آن کشور و سایر منابع، ابتدا با همکاری یکی از کشاورزان روستای کهیر شهرستان کنارک به کاشت گیاه موموردیکا کارانتیا(کارلا) اقدام نمائیم و اطلاعات بومی به‌دست آمده را به اطلاعات قبلی افزوده و کتابی با عنوان «کارلا، مؤثرترین گیاه در درمان دیابت» را تألیف و آن را در تیراژ 4000 جلد چاپ و در سطح کشور منتشر نمایم.

از آن پس در مناطق زیادی از کشور، کشاورزان به کاشت این گیاه، اقدام نموده و بیماران از این گیاه دارویی به اشکال مختلف استفاده می‌کنند. یکی از اشکال مصرف این گیاه دارویی، خوردن خرده‌شده‌ی آن با ماست می‌باشد.  

میوه‌ی این گیاه وقتی هنوز نارس است، باید خورده شود، در این شرایط، بیماران با یک چالش عمده برای درمان خود روبرو هستند و آن این‌که تلخی این میوه، باعث می‌شود تا عمل بلع، به سختی صورت پذیرد و کثیری از بیماران از درمان با این میوه، محروم باشند. بنابراین در یک طرح تحقیقاتی، فرمولاسیون ترکیب این دو ماده(ماست و کارلا) با هم‌کاری مرکز آموزش جهادکشاورزی شهید خیابانان زاهدان، به‌دست آمد و انشاءالله به زودی، مقادیری از ماست‌کارلای لیوانی در مقیاس 100 گرمی به صورت پاستوریزه، تولید و به صورت آزمایشی در اختیار بیماران داوطلب گذاشته خواهد شد.

گهواره‌ یا پل تلفریک، ابزار سنجش میزان آب، پل ارتباطی یا سکو‌ی شیرجه؟

عباس نورزائی

سوژه‌ای که برای امروز انتخاب کرده‌ام، بیش‌تر جنبه‌ی نوستالژیک دارد. بزرگ‌ترها بعضاً برای‌شان یادآوری خاطره است، کوچک‌ترها هم با شکلی از نحوه‌ی زندگی و سرگرمی‌های جوانان قدیمی‌تر آشنا می‌شوند، بنابراین فکر می‌کنم، همه‌ی افراد تمایل به خواندن‌اش دارند.

برای سنجش میزان آب عبوری از یک مقطع از کانال‌ها و رودخانه‌های بزرگ به صورت لحظه‌ای(دبی)، از گهواره‌ی تلفریک استفاده می‌شود. این سازه عبارت است از یک سیم بُکسل قوی که بر روی آن یک محفظه‌ی گهواره‌مانند نصب است که با قرقره روی سیم‌بُکسل، حرکت می‌کند و از دو طرف کانال یا رودخانه، به محکمی بتون شده و تثبیت است.

تقریباً در راستای روستای خواجه‌احمد شهرستان زهک، حدود ورودی مجتمع  تحقیقاتی و تفریحی چاه‌نیمه، روی رودخانه‌ی سیستان، توسط سازمان آبیاری زابل هم‌زمان با احداث سدهای کُهَک و زهک، یکی از این گهواره‌ها یا به اصطلاح‌ پل‌ها نصب شده است، یکی بر روی رود طاهری و یکی نیز بر روی رودشهر در نزدیکی روستای زهک.

دانش‌آموزانی که از خواجه‌احمد و روستاهای اطراف تا دهنو‌نارویی برای مدرسه به زهک می‌آمدند و حتی بعضی از مردم، به دلیل نبود جاده و مزاحمت‌های بین راه توسط صاحبان مزارع، خود را به این طرف رودخانه می‌رساندند که دشتی شنی و بدون کشت و بدون‌معارض داشت.