راهکارهای نجات ماهیان دریاچه هامون و بهره مندی اقتصادی مردم سیستان از این فرصت خدادادی

به قلم: عباس نورزائی

با وقوع دو دهه خشکسالی در منطقه‌ی سیستان، یکی از اقشاری که بیشترین زیان را متحمل شد، قشر صیاد و ماهیگیران بومی در حواشی رودخانه‌ها و دریاچه‌ی هامون بودند. براساس آمار مثبوت، در سال 1375 نزدیک به 2500 نفر صیاد در چهار شرکت تعاونی صیادان نواحی مختلف سیستان، متشکل بوده و در همان سال 12 هزار تن ماهی استحصال و روانه‌ی بازارهای داخلی شده است که در سال‌‌های بعد با خشک شدن هیرمند و هامون، این ظرفیت عظیم و خدادادی از دسترس خارج شده است.

با جریان و حیات مجدد هیرمند، در سال آبی 1397-1398 یکی از معضلات و پیامدهای خشک شدن مجدد رودخانه‌ها، برکه‌ها و چاله‌های هامون، از بین رفتن جمعیت انبوه ماهیان ریز و درشت بود که در رسانه‌ها و فضای مجازی بازتاب نابهنجاری داشت و مسئولین مربوطه و مردم در مقابل این پدیده، غافلگیر شده بودند. در اثر این پدیده در سال مورد نظر برابر آمار سازمان دامپزشکی، نزدیک به 750 تن ماهی خشک شده، به ثمن‌بخس به خریداران استان‌های مختلف به‌فروش رسید که حتی هزینه‌ی کارگری جمع‌آوری آن عاید صیادان و دست‌اندرکاران نگردید.

در سال آبی 1398-1399 که هم اینک در آن قرار داریم، آورد آبی رودخانه‌ها بیشتر بوده و سطوح بیشتری از هامون‌ها آبگیری شده است، اما هم اینک بعضی از آبگیرها از جمله پشت سدسیستان و رودخانه‌ی شاخه‌ی افضل‌آباد،  مواجه با این معضل است و اگر از هم اکنون تدبیری اضطراری نشود، میلیون‌ها ماهی خواهند مرد، فاسد شده، محیط‌زیست را آلوده خواهند نمود و خشک‌شده‌ی آنها نیز کمترین عایدی را برای منطقه خواهد داشت.

با عنایت به شرح فوق، پیشنهاد و تأکید می‌شود:

1. اداره‌کل شیلات سیستان، جرگه‌های صیادان منطقه را در سواحل هامون‌ها، چاه‌نیمه و رودخانه‌ها، متشکل نماید تا هم‌ماهیان درشت و دارای ارزش بازار و هم ماهی‌های ریز و به‌اصطلاح هرز را صید نمایند.
2. تشکل‌های صیادان، ماهیان نسبتاً درشت را در واحد بسته‌بندی فرآورده‌های پروتئینی شرکت کشت و صنعت و دامپروری خوشه‌طلایی سیستان واقع در شهرستان هامون، وکیوم و بسته‌بندی نموده و پس از انجماد زیر نظر دامپزشکی با لیبل قانونی در سردخانه‌های آن شرکت، انبار و برای فروش به بازارهای داخلی عرضه نمایند.
3. ماهیان هرز و غیرخوراکی را خشک و به واحد تبدیل ضایعات شرکت کشت و صنعت و صنعت و دامپروری خوشه‌طلایی سیستان، فروخته تا به پودر ماهی تبدیل و برای فروش به بازارهای داخلی عرضه شود.
4. اداره‌کل دامپزشکی تسهیلات لازم برای صدور مجوز و ارائه‌ی نمونه لیبل و پروانه‌ی تولید بهداشتی، هم برای ماهی‌های بسته‌بندی شده و هم برای پودر ماهی که تولید خواهد شد، در کوتاه‌ترین زمان ممکن و حداکثر ظرف یک هفته اقدام نماید.