‍ آب سیستان، برف رضاخان

عباس نورزائی

می‌گویند رضاخان روزی در زمستان، وارد اداره‌ی امنیه شد، دست‌های خود را روی در جیب بلوز بلند نظامی‌خود گذاشت و گفت: «می‌ترسم امنیه‌ها جیبم را بزنند» و نیز معروف است که در پاسخ سربازانی که به ندادن جیره‌ی خود اعتراض کرده بودند، مقداری برف از روی زمین برداشت و آن را گلوله کرد و به امنیه‌ها نشان داد و از افراد یک گروهان خواست آن را دست به دست تا ردیف آخر نفرات برسانند. وقتی گلوله‌ی برف به آخر گروهان رسید تقریباً آب شده بود. رضاشاه به امنیه‌ها گفت: «من حقوق و جیره‌ی کافی برای شما اختصاص داده‌ام اما تا دست به دست بشود و نصیب شما بشود مقدار زیادی از آن آب می‌شود و به جیب صاحب منصبان شما می‌رود.»

گرچه این داستان، حکایت از بی‌عُرضگی خود رضاخان در نظارت بر عُمّال خودگمارده‌اش دارد، اما گاه انسان قافیه کم می‌آورد، این داستان قالب خوبی برای تطبیق اعمال بعضی از گُماشته‌های دولت و دیگر اقشار است.

اعتبار قابل، دست‌به‌نقد و فوری با اذن رهبر معظم انقلاب به طرحی داده شد که گمان می‌رفت ذره‌ای از آلام انباشته شده‌ی روستاییان سیستانی را دوا کند. طرح آبیاری ۴۶ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی دشت سیستان، آغاز شد و میلیاردها تومان داخل چلوصافیِ هزینه برای پیمان‌کاران و مشاورین جورواجور ریخته شد و طی دو روز گذشته، در یک عملیات کاملاً سیاسی، در زمانی دیرهنگام، در کمال بی‌تدبیری آبِ نداشته و بی‌کیفیت چاه‌نیمه در فاز اول این طرح رهاسازی شد.

این خروس بی‌محل، صدای ناهنجاری داد. در یکی از خطوط که از روستای ذوالفقاری در شهرستان هامون آغاز و به روستای سدکی و روستاهای پایین‌دست، ختم می‌شود، به دلیل محاسبات غلط، عدم مدیریت خطوط، ناقص بودن تجهیزات حوضچه‌ها، آماده نبودن زمین‌های کشاورزان و عدم توجه به مسائل آموزشی، ترویجی بهره‌برداران، وقتی کشاورزان بالادست، شیرفلکه‌ها را باز کردند، گلوله‌ی برف رضاخان، در روستای سدکی و روستاهای پایین‌دست، به چکه افتاد و هم‌چنان دردی سنگین بر سینه‌ی دردمندان سیستانی، باقی ماند.

به بهانه‌ی اینکه هوا ابری بود گفتیم شاید باران ببارد، آب قطع شد و این آغاز هزاران تنش اجتماعی است که در آبِ نداشته، چون خوره تمام اجزای اداری، قضایی، انتظامی و سلسله‌مراتب اجتماعی سیستان را در آینده به خود، درگیر خواهد کرد.

تا دیرتر نشده، به اصلاح این طرح در ابعاد مختلف بپردازید، کمی شهامت به خرج دهید، بعضی‌ها را از محور مشاوره حذف کنید، طراحان را بازنگری کنید، مدیران را سیاسی نگذارید، آدم‌های اجراییِ کارکشته‌ی زیادی داریم، فراخوانی کنید، این طرح عظیم را اصلاح کنید تا مردم منطقه از این هزینه‌های شده، بهره ببرند.