چکنده‌ها و چکیده‌های اجتماعی
عباس نورزائی
یار غار به کسی می‌گویند که رفیق گرمابه و گلستان باشد، غم دوست او را متألم و شادی‌اش او را مسرور و خوش‌حال کند. خلاصه آن‌چنان یار وفادار و ایثارگر باشد که عقلا و متفکران در مقام مقایسه با برادر، دچار تردید گردند.
غار، مخفی‌گاهی است که فرد برای دیده‌نشدن به آن وارد می‌شود و یار غار، کسی است که محرم اسرار است و از کرده‌ها و ناکرده‌های هم‌یارش آگاه است.
در غارها، پدیده‌های طبیعی هم زیاد به چشم می‌خورد، از جمله‌ی آن‌ها دو «یار غار» طبیعی با عناوین «چکنده» و «چکیده» را می‌توان نام برد.
قطرات آب به آرامی از سقف غار یا دیواره‌های آن می‌چکند، به هنگام چکیدن اندکی از املاح آن در قسمت بالا، رسوب می‌کند.
پس از چکیدن قطرات، در نقطه‌ی برخورد این قطرات، بخش دیگری از املاح رسوب می‌کند و به مرور زمان، این دو رسوب، یکی رو به پایین و دیگری رو به بالا، افزایش حجم می‌دهند و گاه به هم می‌رسند.
چکنده‌ها و چکیده‌ها در فضای اجتماعی نیز وجود داشته و نمودهای زیادی از این عناصر ظهور و بروز می‌یابد. با ورود به احزاب سیاسی، پدیده‌ی «غار سیاسی»، محقق می‌شود و با پیوستن افراد به رهبران این احزاب، مفهوم «یار غار» شکل می‌گیرد.
چکنده‌ها که مدیران سیاسی و اجرایی هستند، ضمن اختصاص بخشی از منابع به خود، رسوب می‌گیرند و چکیده‌ها که همان یاران غار و هم‌حزبی‌ها و هم‌باندی‌ها هستند، بخشی دیگر از منابع را به خود رسوب می‌دهند و وقتی رسوبات این دو به هم رسید، استحکام می‌یابند و سقف سیاسی و باندی خود را استحکام می‌بخشند که فروپاشیِ آن را توسط عامل بیرونی، بسیار سخت می‌کند.
چکنده‌ها بر گلوگاه‌های اقتصادی کشور، سیطره دارند، با عرضه‌ی رانت، چکیده‌ها را می‌آفرینند، ارز را به حراج می‌گذارند، اما به چکیده‌های مورد نظر خود، به وفور تحویل می‌دهند و طلا را نیز چنین کنند.
امضاء‌های طلایی را در اختیار دارند، مرزها به سرانگشت آنان برای هرکه آن‌ها خواستند می‌چکد، بورسیه‌ها، پست ها، امتیازات انحصاری صادرات و واردات، زمین‌ها، وام‌ها و امتیازاتی از این قبیل، با اشاره‌ی آن‌ها بخشیده می‌شود.
نظام سیاسی کشور، باید پایش مستمر از زیرمجموعه‌هایش داشته باشد تا این غارهای سیاسی شکل نگیرد، یار غار، استحکام نیابد، چکنده‌ای نباشد تا چکیده‌ای شکل گیرد.
نظام سیاسی باید چون رودخانه، جریان داشته باشد، با خود هر آلودگی را ببرد و فرصت فرونشست ندهد و موجبات آبادانی را فراهم کند.
