طغیان ملخ آسیایی مهاجر در سیستان، ظاهری آرام، قدرتی مرکب از 10 حیوان

به قلم: عباس نورزائی

 

پدرم تعریف می‌کرد که در سال 1340 چگونه ملخ‌ها به مزارع زابل در فصل برداشت گندم، حمله کردند. تراکم ملخ در واحد سطح به‌گونه‌ای توصیف می‌شد که یک کیسه‌گونی را در دو مترمربع از فضای یک مزرعه می‌شد پر از ملخ کنی. حجم ملخ‌ها آنقدر زیاد بود که به‌هنگام ریختن ملخ‌ها در گونی، یک حلقه مار هم در میان آن‌‌ها وارد گونی شده و دیده نشده است، آن سال خسارت هنگفتی به مردم سیستان وارد شده است.

طی مدت خدمتم در جهادکشاورزی، یکی از پروژه‌های مهم واحد حفظ نباتات، پروژه‌ی «دیدبانی و مبارزه با ملخ» محسوب می‌شود و تعدادی از تکنسین‌ها برای این امر تربیت شده و در طول به‌خصوص ایام خاص، به امر دیدبانی، کانون‌کوبی و مبارزه‌ی شیمیایی این آفت مهم می‌پردازند.

خصوصیات ملخ، ترکیبی از 10 حیوان

ملخ آسیایی در فرم انفرادی اهمیت اقتصادی ندارد، ولی در حالت اجتماعی فوق العاده خطرناک است، ملخ موجود عجیبی است، چندین سال پیش تحقیقات مفصلی درباره‌ی این حشره انجام شد و دانشمندان به این نتیجه رسیدند که چهره‌ی ملخ، ترکیبی از چندین موجود است.

صورتش مثل صورت اسب، چشمانش مثل چشمان فیل، گردنش مثل گردن گاو، شاخک‌هایش مثل شاخ‌ گوزن، سینه‌اش شبیه سینه‌ی شیر، شکمش مانند شکم کژدم، بال‌هایش مثل بال‌های عقاب، ران‌هایش همانند ران‌های شتر، پا‌هایش همچون پاهای شترمرغ و دمش مثل دم مار است. ملخ‌ها بیشترین موجودات روی زمینند که هر روز دوبرابر وزن خود غذا می‌خورند.

توده‌های ملخ گاهی به‌قدری زیاد و گسترده می‌شوند که هزاران کیلومترمربع از آسمان را می‌پوشانند. آن‌ها در عین کوچکی جثه‌شان می‌توانند مزرعه‌ها و باغ‌ها را به‌سرعت نابود کنند.

همه‌ی حشرات به‌‌وسیله‌ی پرواز کردن از خطر فرار می‌کنند اما ملخ‌ها و جیرجیرک‌ها جهش نیز دارند. این حشرات معمولاً می‌توانند یک متر یا بیشتر بپرند. ملخ‌ها و جیرجیرک‌ها دارای آرواره‌هایی قوی هستند و عموماً از گیاهان تغذیه می‌کنند.

در طول فصل تولید مثل، صداهای بلند از خود درمی‌آورند و بیشتر عمر خود را روی زمین می‌گذرانند. آن‌ها قادرند بعد از جهش از روی زمین با قدرت پرواز کنند.

اطلاعات زیادی درباره ملخ‌ها در قرن بیستم جمع‌آوری شده که بیانگر این است که ملخ‌ها در یک گروه که چندین کیلومتر طول و عرض دارد مانند یک پارچه ابر به‌نظر می‌رسند، به‌عنوان مثال یک دسته ملخ‌ دشتی ۱۲۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و حدود ۴۰ تا ۸۰ میلیون ملخ در هر کیلومترمربع جا می‌گیرند.

ملخ موجودی است که به‌طور عادی بدون هیچ مزاحمتی در گوشه و کنار مزرعه‌ها، باغ‌ها، دره‌ها و کوه‌ها زندگی می‌کند ولی هنگامی که فرمان مرموزی به آنها داده می‌شود، به‌سرعت به‌صورت دسته‌های بزرگ در آسمان به پرواز درمی‌آیند و بر هر زراعت و باغی که فرود آیند، آن را نابود می‌کنند.

مناطق انتشار ملخ

از آنجا که این آفت از سمت عربستان از خلیج فارس عبور کرده و خود را به سواحل جنوبی ایران می‌رساند، به آن «ملخ دریایی» می‌گویند که در برخی از سال‌ها نیز از طرف جنوب شرقی سیستان (هندوستان و پاکستان) مزارع ایران را مورد حمله قرار می‌دهند.

از طرف دیگر چون موطن اصلی این نوع ملخ مناطق بیابانی قاره آفریقاست، به آن «ملخ صحرایی» نیز می‌گویند، اما به ملخ آسیایی آفریقایی مهاجر مشهور است.

دیدبانان حفظ نباتات مدیریت جهادکشاورزی، هوشیارانه کانون حضور این ملخ‌ها را به موقع شناسایی کردند و با توجه به این حساسیت، رییس سازمان حفظ نباتات کشور از عرصه ی آلوده بلافاصه حاضر و بازدید داشتند و پیش بینی کرد در برآورد اولیه، پنج هزار هکتار زیر پوشش طرح مبارزه با این آفت قرار گیرد اما ممکن است سطح مبارزه با آفت به 13 هزار هکتار برسد.

 

هشدار کارشناسان به مسئولین مدیریت بحران استان

باید همزمان در هر دو بخش ایرانی و افغانی هامون، کار سمپاشی درست قبل از شروت تخم ریزی ملخ ها، با ضرب العجل صورت گیرد در غیر این صورت، حرکت ملخ ها به ایران ادامه خواهد یافت و سرعت تکثیر ملخ ها، فاجعه خواهد آفرید.

ملخ ها بدواً سبزینه های ترد، سپس خشبی را می خورند، مزارع که به اتمام رسید، درختان و سپس وارد شهرها و منازل می‌شوند، فرش‌ها و پارچه‌ها را خواهند خورد و در مسیر حرکت نیز تخم‌ریزی می‌کنند و تکثیر می‌شوند و امان را از مردم و مسئولین خواهند گرفت.